JADÓW, parafia św. Jakuba Apostoła

Niedziele i święta: 9:00, 10:30, 12:00, 18:00

Dni powszednie: 7:00, 18:00

Jadów, dawniej miasteczko, obecnie wieś, siedziba gminy, leży w północno-wschodniej części Równiny Wołomińskiej. W pierwszej połowie XIII wieku nasiliło się osadnictwo nad Bugiem na zachód od ujścia Liwca – prawdopodobnie tego okresu sięgają nadbużańskie Rażny na wschodzie oraz Jadów na południowym zachodzie. W XV wieku były te okolice na tyle zagospodarowane i ludne, że w 1473 roku, za panowania księcia mazowieckiego Bolesława IV, wybudowano pierwszy modrzewiowy kościół, który przetrwał do XVIII wieku. Konsekracji kościoła dokonał brat księcia Kazimierz, biskup płocki, 5 lutego 1479 roku. Jedni przypuszczają, że kościół został spalony, inni, że przebudował go ks. Marcin Koźliński.

Parafia jadowska została erygowana w roku 1481. Oznacza to, że już w tym czasie Jadów stanowił ośrodek kultu religijnego i życia gospodarczego. I rzeczywiście – w 1475 roku książę Bolesław IV nadał osadzie przywilej cotygodniowych targów. Książęta mazowieccy, a później królowie polscy, począwszy od XVI wieku popierali osadnictwo w tej części Mazowsza. Osadnicy byli zwalniani na kilka lat od wszelkich powinności poza obowiązkiem „stawania zbrojnie w potrzebie”. W tym czasie powstały takie wioski, jak Królowa Wola (obecnie Starowola), Zawiszyn i Myszadła. Ich założycielem był starosta liwski i kamieniecki Mikołaj Zawisza. Życie religijne rozwijało się – w 1. połowie XVIII wieku w Jadowie powstała mansjonaria, która funkcjonowała przez kilkadziesiąt lat.

Warto zauważyć, że w 1776 roku, 20 lat po opuszczeniu parafii w Jadowie przez byłego proboszcza ks. Ludwika Mellina (1735-1744), mocą zapisu testamentowego na rzecz wspólnoty św. Wincentego przy kościele Świętego Krzyża powstała Fundacja Jadowska, zobowiązująca do przeprowadzania w Jadowie misji co sześć lat.

Wśród wiernych rozwijał się kult męki Pańskiej, pojawiły się mazowieckie procesje pasyjne, w których kroczyli tzw. kapnicy (pokutnicy ubrani w kapy, czyli wory pokutne). Dzięki działalności misjonarzy utworzono w Jadowie różańcowe Bractwo Aniołów Stróżów. Zaczęły powstawać tzw. domy szpitalne dla ubogich, był to początek pracy charytatywnej.

W 1781 roku proboszcz jadowski ks. Franciszek Zambrzycki został biskupem sufraganem kijowskim, co spowodowało, że mimo działań wojennych życie religijne mogło toczyć się w miarę normalnie. W związku z rezydowaniem bp. Zambrzyckiego w Jadowie co roku na zakończenie nabożeństwa czterdziestogodzinnego był udzielany sakrament bierzmowania, były też przypadki udzielania święceń kapłańskich. Obchodzono odpusty na św. Jakuba Apostoła (patrona parafii), w dniu świętych Aniołów Stróżów, a także – za pozwoleniem Stolicy Apostolskiej – w święto Siedmiu Boleści NMP. Ważnym wydarzeniem było odnowienie ślubów zakonnych sióstr wizytek mieszkających we wsi Zawiszyn, po raz pierwszy w języku polskim.

W 1818 roku dobra jadowskie przyznano hrabiemu Stanisławowi Zamoyskiemu.

W 1882 roku, staraniem ks. Piotra Brzozowskiego, rozpoczęła się budowa nowego kościoła. Dziedzic hrabia Zdzisław Zamoyski ofiarował na ten cel część funduszy i materiały budowlane uzyskane z rozbiórki dawnego dworu w Zawiszynie. Chłopi opodatkowali się na rzecz budowy i ochoczo przychodzili do wszelkich prac. Budowę ukończono w 1886 roku. Konsekracji dokonał, w obecności kilkunastu tysięcy wiernych, abp Wincenty Chościak Popiel. Świątynię zaprojektował arch. Józef Pius Dziekoński.

W 1945 roku wojska sowieckie zniszczyły wieżę, którą odbudowano dopiero w 1976 roku. W dwudziestą drugą rocznicę powstania diecezji, 15 września 2013 roku, abp Henryk Hoser SAC podniósł kościół do rangi sanktuarium Krzyża Świętego.